Τι είναι δυσλεξία;

Η δυσλεξία εντάσσεται στις μαθησιακές δυσκολίες και χρησιμοποιείται για να δηλώσει τη δυσχέρεια στο γραπτό λόγο που παρουσιάζει ένα ποσοστό του μαθητικού πληθυσμού.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό η Δυσλεξία ορίζεται σαν μια 'διαφορετικότητα' (ανεπαρκής ικανότητα) στις διαδικασίες φωνολογικής επεξεργασίας που συχνά χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην κατάκτηση γραφής κι ανάγνωσης:

•    κωδικοποίηση
•    αποκωδικοποίηση της γλώσσας
•    η/και φωνολογικά προβλήματα

Στην Ελλάδα δεν έχουμε έναν επίσημο ορισμό για τη Δυσλεξία.

 Τρόποι αναγνώρισης της δυσλεξίας

Οι μαθητές που έχουν δυσλεξία συνήθως παρουσιάζουν:

• Δυσκολίες στην ανάγνωση και στην αναγνωστική ικανότητα (μη αποκωδικοποίηση απλών λέξεων)
• Δυσκολίες στη γραφή και στην ορθογραφία
• Δυσκολίες στην προφορική έκφραση
• Δυσκολίες στον οπτικό-κινητικό συντονισμό
• Σύγχυση εννοιών χώρου και χρόνου
• Εύκολη απόσπαση της προσοχής
• Έλλειψη οργάνωσης
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση (συνήθως ως απόρροια της διαφορετικότητάς τους από το σύνολο)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Οι μύθοι γύρω από τη Δυσλεξία

• Η δυσλεξία επηρεάζει τον προφορικό λόγο
• Η μειωμένη σχολική επίδοση ή οι όποιες μαθησιακές δυσκολίες ισούνται σχεδόν πάντα με δυσλεξία
• Τα παιδιά με δυσλεξία βλέπουν τα γράμματα ή τα σχήματα διαφορετικά ή ανάποδα(3=ε, b=d)
• Η δυσλεξία οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια
• Μεγαλώνοντας η δυσλεξία θα ξεπεραστεί

 

Τι προκαλεί την δυσλεξία;

Τους εγκεφάλους 23 ενήλικων ανθρώπων με δυσλεξία και 22 χωρίς μελέτησαν με τη βοήθεια λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας ερευνητές από το Βέλγιο, τη Βρετανία και την Ελβετία, με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής Μπαρτ Μπόετς του Καθολικού Πανεπιστημίου της Λουβέν, στην προσπάθεια τους να απαντήσουν για τα αίτια που προκαλούν την νόσο.

Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι δυσλεκτικοί καταλαβαίνουν κανονικά τις ελάχιστες «μονάδες ήχου» της γλώσσας, με τα οποία δημιουργούνται οι λέξεις, όμως δεν διαθέτουν τα κατάλληλα νευρωνικά «κυκλώματα» για την επεξεργασία τους λόγω των προβλημάτων ενδοεπικοινωνίας του εγκεφάλου, μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η δυσλεξία προκαλείται από προβλήματα επικοινωνίας ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου, τις ακουστικές και τις γλωσσικές, που έχουν ως συνέπεια την ελαττωματική νευρική «καλωδίωση», αναφέρει η έρευνα των επιστημόνων.

Η δυσλεξία, που μπορεί να κληρονομηθεί, αποτελεί ένα είδος «τύφλωσης απέναντι στις λέξεις» και είναι άσχετη με τον δείκτη νοημοσύνης, με αποτέλεσμα αρκετοί να μην την θεωρούν πραγματικό ιατρικό πρόβλημα, ενώ άλλοι επιμένουν πως πρόκειται για βιολογικό θέμα που άπτεται της νευροεπιστήμης. Έτσι, μέχρι σήμερα δύο είναι οι κυρίαρχες θεωρίες για τις αιτίες της: είτε ότι προκαλείται από πραγματικά προβλήματα «καλωδίωσης» του εγκεφάλου, είτε ότι προέρχεται απλώς από την ανικανότητα του εγκεφάλου να κατανοήσει τη σχέση ήχων και συμβόλων που απαρτίζουν την ανθρώπινη γλώσσα.

Επομένως, η επιστημονική έρευνα έχει καταδείξει ότι η δυσλεξία μπορεί να οφείλεται σε γενετική προδιάθεση με διαφορές στην εγκεφαλική λειτουργία, καθώς επίσης και σε ανατομικές ανωμαλίες (ασυμμετρία ανάμεσα στη δεξιά και αριστερή πλευρά του εγκεφάλου). Αν και υπάρχει αυτή η νευρολογική διάσταση του φαινομένου «δυσλεξία», οι επιστήμονες πλέον αποφεύγουν να χρησιμοποιούν όρους, όπως διάγνωση και σύμπτωμα, αφού η δυσλεξία δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως πάθηση, αλλά ως διαφορετικότητα στη μάθηση.

 

Πως αντιμετωπίζεται η δυσλεξία;

Αν και κατά καιρούς προτείνονται διάφορες προσεγγίσεις αντιμετώπισης της δυσλεξίας, η επιστημονική κοινότητα δεν δείχνει να έχει εγκυροποιήσει κάποια από αυτές. Σε αυτό το πλαίσιο διατυπώνεται η πεποίθηση ότι περισσότερο μαθαίνει να ζει κανείς με τη δυσλεξία (καλλιεργώντας π.χ. εναλλακτικούς τρόπους μάθησης), παρά την ξεπερνά.

Παρ' όλ' αυτά υπάρχουν διάφορες στρατηγικές αντιμετώπισης της δυσλεξίας ανάλογα με το αντικείμενο μάθησης, καθώς και με την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθυνόμαστε.

 

Στην παιδαγωγική διαδικασία ανεξαιρέτως μαθητικού αντικειμένου ο εκπαιδευτικός πρέπει να εφαρμόσει την πολυποικιλότητα στους τρόπους διδασκαλίας.

Πιο συγκεκριμένα:

• Χρήση Προκαταβολικών Οργανωτών (προεργασία, σχεδιάγραμμα μαθήματος, brainstorming, mindmapping)

• Στρατηγικές δημιουργίας και αξιοποίησης σημειώσεων (σκελετός με κενά προς συμπλήρωση, περιλήψεις κειμένων, κ.α.)

• Προτάσεις συστημάτων μελέτης (ΞΘΕ)

                   ΞΕΡΩ                   ΘΕΛΩ               ΕΜΑΘΑ
        Προϋπάρχουσα γνώση       Στόχοι      Απολογισμός μάθησης

• Χρήση ατομικών προγραμμάτων

• Στρατηγικές αυτοκαθοδήγησης

 

Στην καθημερινή παιδαγωγική διαδικασία αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός:

• Θα χρησιμοποιεί οπτικά βοηθήματα (εικόνες, slides)

 

 

 

 

 

 

 

• Θα χρησιμοποιεί το τραγούδι και σύγχρονους μουσικούς ρυθμούς για την εκμάθηση και απομνημόνευση.

• Θα χρησιμοποιεί διάφορες ενδιαφέρουσες μνημονικές στρατηγικές για την απομνημόνευση, όπως: ρίμες, λέξεις-κλειδιά, ακρωνύμια-ακροστιχίδες, αναλογίες, κατηγοριοποιήσεις, φυσικά πάντα προσαρμοσμένα στην ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνεται.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

• Θα δίνουν αρκετό χρόνο στους μαθητές αυτούς για τις γραπτές δραστηριότητες και θα τους επιτρέπουν να εξετάζονται στα τεστ προφορικά.

• Θα πρέπει να έχουν υπομονή και να μάθουν και τους μαθητές τους να έχουν υπομονή!

 

Οι εξαιρετικές ικανότητες κάποιων ατόμων με δυσλεξία

• Καλλιτεχνικά ταλέντα
• Αντίληψη: η ικανότητα να αλλάζουν και να δημιουργούν αντιλήψεις
• Υψηλή επίγνωση του περιβάλλοντος
• Έντονη περιέργεια
• Υψηλή διαίσθηση και διορατικότητα
• Πολυαισθητηριακή σκέψη και αντίληψη (με όλες τις αισθήσεις)
• Ζωηρή φαντασία
• Ικανότητα να ζουν τη σκέψη σαν εμπειρία
• Δημιουργικότητα
• Εύκολη προσαρμογή στις αλλαγές
• Ολιστική σκέψη (βλέπουν όλη την εικόνα και δεν στέκονται στις λεπτομέρειες)
• Αντιλαμβάνονται μοντέλα, συνδέσεις και ομοιότητες πολύ γρήγορα και εύκολα
• Έντονη φιλοδοξία και επιμονή
• Ανώτερη λογική
• Ικανότητα να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά από ότι οι άλλοι
• Αγάπη για την πολυπλοκότητα
• Ταυτόχρονη επεξεργασία πολλαπλών σκέψεων
• Δεν ακολουθούν το πλήθος
• Ικανότητα οπτικής, χωρικής και πλάγιας σκέψης
• Εξαιρετικές ικανότητες οπτικοποίησης (σημαντικές για εργασία σε Η/Υ)

 

Βιβλιογραφία:

1. www.iefimerida.gr
2. www.exelixilogou.gr
3. www.dysslexia.com
4. www.dyslexiateacher.com
5. welt.edu (Ο κόσμος της εκπαίδευσης)

Τσιαμούλη Δήμητρα
Πτυχιούχος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ
Κάτοχος bachelor στην Παιδαγωγική Ψυχολογία, ΕΚΠΑ
dimitratsiamouli@gmail.com